Η εξύβριση είναι ένα ποινικό αδίκημα που περιγράφεται στο άρθρο 361 ΠΚ. Ως εξύβριση ο νόμος περιγράφει: «Όποιος, …, προσβάλλει την τιμή άλλου με λόγο ή με έργο ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή με χρηματική ποινή. Η χρηματική ποινή μπορεί να επιβληθεί και μαζί με την ποινή της φυλάκισης. Η εξύβριση μπορεί να εκδηλωθεί με λόγο (προφορική εκφορά ύβρεως) ή/και έργω (δηλαδή με χειρονομία) ή και με οποιονδήποτε άλλο «υποτιμητικό» τρόπο. Επί παραδείγματι όταν κάποιος αποκαλέσει τον άλλον «αλήτη!» έχει εξυβρίσει αυτόν λόγω και όταν κάποιος έχει φτύσει στα μούτρα κάποιον έχει εξυβρίσει αυτόν έργω.
Η εξύβριση αποτελεί ποινικά κολάσιμη πράξη που τιμωρείται από τον νόμο με τις ανωτέρω ποινές. Αυτό σημαίνει ότι ο παθών (αυτός που υπέστη την εξύβριση) έχει δικαίωμα να υποβάλει στις αρμόδιες Αρχές (συνήθως αστυνομική αρχή) ή τον Εισαγγελέα έγκληση ζητώντας την ποινική τιμωρία του θύτη. Η έγκληση υποβάλλεται εντός τριμήνου από την τέλεση της εξύβρισης και καλύτερο είναι να συνοδεύεται πάντοτε με το απαραίτητο αποδεικτικό υλικό. Αρκεί, ωστόσο, και η μαρτυρία κάποιου για την απόδειξη της εξύβρισης.
Η υποβολή της έγκλησης εντός της ίδιας ημέρας που έλαβε χώρα η εξύβριση έως και ολόκληρη την επομένη ημέρα μπορεί να επιφέρει την εντός του ίδιου χρονικού πλαισίου αυτόφωρη σύλληψη του δράστη. Συνεπώς, υπάρχει σκοπιμότητα η έγκληση να γίνεται αμέσως για να συλληφθεί ο δράστης εντός του πλαισίου του αυτοφώρου. Μετά την πάροδο της προθεσμίας για την αυτόφωρη σύλληψη, η αρμόδια αρχή θα σχηματίσει δικογραφία και ο αρμόδιος εισαγγελέας θα ασκήσει ποινική δίωξη σε βάρος του δράστη παραπέμποντάς τον στο αρμόδιο Δικαστήριο για να τιμωρηθεί ποινικά. Σημειώνεται ότι με την υποβολή έγκλησης μπορεί να ζητηθεί μόνον η ποινική τιμωρία (συνήθως φυλάκιση) του δράστη και όχι η υποβολή αποζημίωσης για την οποία ο παθών θα πρέπει να ασκήσει αγωγή σε βάρος του δράστη.
Σε αστικό επίπεδο ο παθών μπορεί να αξιώσει χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης που υπέστη από την προσβολή της προσωπικότητάς του συνεπεία της εξύβρισής του. Σε περίπτωση που ο παθών επιθυμεί να «αποζημιωθεί» για την εις βάρος του πράξη της εξύβρισης θα πρέπει να ασκήσει αγωγή σε βάρος του υπαιτίου ενώπιον του αρμοδίου πολιτικού Δικαστηρίου (Ειρηνοδικείου ή Πρωτοδικείου), να επικαλεστεί και να αποδείξει την εξύβρισή του ζητώντας την καταδίκη του εναγομένου σε χρηματική ικανοποίηση.
Το Δικαστήριο αφού συνεκτιμήσει την ένταση της προσβολής, το βάρος της υπαιτιότητας του εναγομένου καθώς και την οικονομική και κοινωνική κατάσταση των διαδίκων θα επιδικάσει υπέρ του ενάγοντος την αναλογούσα χρηματική ικανοποίηση. Η επιδίκαση της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης πολλές φορές όχι μόνο απαλύνει την προσβολή του θύματος αλλά δρα και αποτρεπτικά από την επανάληψή της από τον δράστη διότι καλείται να πληρώσει σε χρήματα ως συνέπεια της πράξης του (ενώ στην φυλάκιση η ποινή του θα είναι συνήθως με αναστολή χωρίς άμεσες επιπτώσεις σε αυτόν). Παράλληλα, το Δικαστήριο κατόπιν σχετικού αιτήματος και πιθαναλογώντας το ενδεχόμενο επανάληψης της ύβρεως από τον δράστη μπορεί να απαγορεύσει την επανάληψη της ύβρεως και να επιδικάσει και χρηματική ποινή για κάθε επανάληψή της με αποτέλεσμα ο παθών να λαμβάνει αμοιβή σε κάθε περίπτωση επανάληψης της ύβρεως από τον δράστη.
Από την άλλη πλευρά, αυτός που προέβη σε εξύβριση μπορεί υπό προϋποθέσεις να απαλλαγεί από τις ποινικές και αστικές συνέπειες της πράξης του εφόσον επικαλεστεί και αποδείξει ότι προέβη στην εξύβριση κατόπιν «δικαιολογημένης αγανάκτησης». Δικαιολογημένη αγανάκτηση του δράστη υφίσταται μόνον όταν ο δράστης παρασύρθηκε στην πράξη της εξύβρισης από δικαιολογημένη αγανάκτηση εξαιτίας μιας αμέσως προηγούμενης πράξης που τέλεσε ο παθών εναντίον του ή ενώπιον του και που ήταν ιδιαίτερα σκληρή ή βάναυση. Θα πρέπει, δηλαδή, ο παθών να προέβη και αυτός σε προηγούμενο χρόνο (αμέσως προηγούμενο) σε κάποια ιδιαίτερη σκληρή και βάναυση πράξη ενώπιον του υβριστή ή ενώπιόν του. Ένα σχολικό παράδειγμα δικαιολογημένης αγανάκτησης είναι όταν ο δράστης εξυβρίζει το θύμα διότι αυτό αμέσως πριν τον χτύπησε στο πρόσωπο. Σε μία τέτοια περίπτωση η ύβρις είναι δικαιολογημένη αντίδραση και συγχωρείται από τον νόμο. Ωστόσο, τα Δικαστήρια είναι φειδωλά στην «διάγνωση» περιπτώσεων δικαιολογημένης αγανάκτησης διότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει σε καθιέρωση της αυτοδικίας στην χώρα μας. Εφόσον, επομένως, αποδειχτεί ότι ο δράστης εξύβρισε από δικαιολογημένη αγανάκτηση (εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις της τελευταίας), τότε θα αθωωθεί από το ποινικό Δικαστήριο και δεν θα υποχρεωθεί σε καμία αποζημίωση του θύματος.
Ο χειρισμός περιπτώσεων εξύβρισης θα πρέπει να είναι συστηματικός και η νομική αντίδραση του θύματος θα πρέπει να γίνεται γρήγορα ούτως, ώστε να μην δημιουργείται αμφιβολία στο Δικαστήριο ότι συνέβη του περιστατικό. Πράγματι, τα Δικαστήρια πολλές φορές θεωρούν ότι η υποβολή έγκλησης την τελευταία ημέρα της τρίμηνης προθεσμίας αφήνει υπόνοιες ότι η πράξη δεν τελέστηκε διότι δεν είναι κατά κανόνα λογικό να μην υποβάλλω αμέσως έγκληση για την εξύβριση και να την «θυμηθώ» μετά από τρεις μήνες. Για τον λόγο αυτό, όταν έχετε αποφασίσει ότι θα ζητήσετε την προστασία του νόμου θα πρέπει να συμβουλεύεστε αμέσως τον κατάλληλο δικηγόρο.
Το γραφείο μας έχοντας μεγάλη εμπειρία σε θέματα ποινικού δικαίου και απασχολούμενο στον τομέα αυτό για πάνω από δέκα χρόνια μπορεί να σάς καθοδηγήσει σε κάθε ποινική σας εκκρεμότητα. Επικοινωνήστε μαζί μας στο 2105613729.
