Ένα συχνό ερώτημα προς τον δικηγόρο οικογενειακού δικαίου είναι πώς ρυθμίζονται τα περιουσιακά στοιχεία των συζύγων που αποκτήθηκαν μετά τον γάμο και τι γίνεται σε περίπτωση (συναινετικού ή κατ’ αντιδικία) διαζυγίου. Επίσης, συχνή παρανόηση των εντολέων μας είναι ότι ό,τι αποκτηθεί μετά τον γάμο ανήκει υποχρεωτικά κατά 50% σε κάθε σύζυγο, πράγμα που είναι λάθος.
Περιουσιακές σχέσεις των συζύγων -Η αρχή της αυτοτέλειας των περιουσιακών στοιχείων
Καταρχήν για ό,τι αποκτηθεί μετά τον γάμο ισχύει η αρχή της αυτοτέλειας των περιουσιακών στοιχείων κάθε συζύγου. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και μετά τον γάμο κάθε σύζυγος έχει «στο όνομά του» ότι ο ίδιος αγόρασε ή έλαβε με άλλον τρόπο (π.χ. δωρεά, γονική παροχή κτλ…). Επομένως, ελλείψει άλλης συμφωνίας, κάθε σύζυγος ορίζει ως δικό του αποκλειστικά ότι αποκτήσει ο ίδιος στο όνομά του και ο άλλος σύζυγος δεν έχει καταρχήν δικαίωμα πάνω σε αυτό. Έτσι, για παράδειγμα, αν ένα σπίτι αποκτηθεί από την σύζυγο στο όνομά της μετά το γάμο, ο σύζυγός της δεν αποκτά αυτόματα το 50% του σπιτιού αυτού, αλλά αυτό ανήκει αποκλειστικά στην σύζυγο τόσο κατά την διάρκεια του γάμου όσο και μετά από την λύση του γάμου για οποιονδήποτε λόγο. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι για το περιουσιακό αυτό στοιχείο (εν προκειμένω το σπίτι) δεν μπορεί νομικά να έχει λόγο ο σύζυγος και η σύζυγος μπορεί να κάνει σε αυτό ό,τι θέλει ακόμα και μετά τον γάμο.
Ο νόμος, ωστόσο, έχει προνοήσει και δίνει στους συζύγους την δυνατότητα να επιλέξουν και το σύστημα της «κοινοκτημοσύνης». Ειδικότερα, με ρητή συμφωνία των συζύγων πριν από τον γάμο μπορεί να επιλεγεί ότι ό,τι αποκτήσουν μετά τον γάμο θα ανήκει από κοινού και στους δύο. Σύμφωνα με το νόμο, η κοινοκτημοσύνη των συζύγων σημαίνει ότι όλα τα περιουσιακά στοιχεία αυτόματα θα ανήκουν και στους δύο κατ’ ίσα μέρη χωρίς δικαίωμα διάθεσης από τον καθένα τους του ιδανικού μεριδίου που έχει. Τέτοια προγαμιαία συμφωνία ή προγαμιαίο συμβόλαιο πρέπει να γίνει με συμβολαιογραφικό έγγραφο και να καταχωριστεί σε ειδικό βιβλίο που τηρείται γι’ αυτό το σκοπό. Για να επέλθει η κοινωνία δικαιώματος στα περιουσιακά στοιχεία των συζύγων που επιλέγουν την κοινοκτημοσύνη θα πρέπει να γίνουν και οι αντίστοιχες δικαιοπραξίες, παραδείγματος χάριν αν ένα ακίνητο ανήκει στον ένα σύζυγο κι επιλεχθεί το σύστημα της κοινοκτημοσύνης θα πρέπει να γίνει και συμβόλαιο με το οποίο ο σύζυγος που έχει το ακίνητο θα μεταβιβάζει το ½ εξ αδιαιρέτου στον άλλο σύζυγο. Σημαντικό είναι ότι το προγαμιαίο συμβόλαιο με το οποίο επιλέγεται το σύστημα της κοινοκτημοσύνης καταλαμβάνει και τη μέλλουσα περιουσία των συζύγων. Συνεπώς, με μία απλή συμφωνία οι σύζυγοι μπορούν να επιλέξουν ότι τα εντός του γάμου περιουσιακά στοιχεία τους θα τούς ανήκουν από κοινού. Στην Ελλάδα στατιστικά δεν επιλέγεται σχεδόν ποτέ το σύστημα αυτό.
Περαιτέρω, ο νόμος δίνει σε κάθε σύζυγο αξίωση στα αποκτήματα του άλλου συζύγου τα οποία απέκτησε εντός του γάμου εφόσον μπορεί να αποδείξει συμβολή στην απόκτησή τους. Έτσι, για παράδειγμα, αν ο ένας σύζυγος απέκτησε εντός γάμου ένα σπίτι, το οποίο πλήρωσε και με χρήματα που έλαβε από την σύζυγό του κατά 20%, τότε η σύζυγος έχει κατά την διάσταση ή μετά την λύση του γάμου αξίωση στο 20% του σπιτιού του συζύγου παρόλο που είναι στο όνομά του. Κρίσιμο στοιχείο είναι να αποδειχθεί ότι πράγματι υπήρξε συμβολή στα αποκτήματα του άλλου συζύγου διότι, διαφορετικά, δεν υφίσταται αξίωση.
Επειδή, όμως, πολλές φορές μέσα στον γάμο η απόδειξη της συμβολής είναι δύσκολη ο νόμος καθιερώνει ένα τεκμήριο. Πιο συγκεκριμένα τεκμαίρεται ότι ο ένας σύζυγος έχει συμβολή στα αποκτήματα εντός γάμου του άλλου κατά 1/3 και συνεπώς δεν χρειάζεται να το αποδείξει ο ίδιος αλλά ο νόμος το θεωρεί δεδομένο. Ωστόσο, ο άλλος σύζυγος σε βάρος του οποίου στρέφεται η αξίωση μπορεί να αποδείξει μικρότερη ή μηδενική συμβολή και να απαλλαγεί από την σχετική αξίωση. Αυτονόητο είναι ότι για την πέραν του 1/3 κατά τεκμήριο συμβολή κάθε σύζυγος μπορεί (έχοντας αυτός το βάρος απόδειξης) να αποδείξει και μεγαλύτερη συμβολή. Σημειώνεται ότι ως συμβολή μπορεί να λογιστεί και η πέραν του επιβαλλόμενου μέτρου συμμετοχή στις ανάγκες του σπιτιού που εξοικονόμησε στον άλλο σύζυγο χρήματα και τον έκανε να αποκτήσει περιουσία. Έτσι, ακόμα και μία σύζυγος που δεν δούλευε αλλά ασχολείτο καθημερινά και όλη ημέρα με τις εργασίες του σπιτιού ή/και το διάβασμα των παιδιών σε βαθμό πέραν της αναγκαίας συμμετοχής της στο σπίτι, μπορεί να αποδείξει συμμετοχή στα αποκτήματα του άλλου συζύγου αποτιμώντας σε χρήματα την εργασία της στο σπίτι και με τα παιδιά.
Είναι σημαντικό να γνωρίζεται ότι στην αύξηση της περιουσίας των συζύγων δεν υπολογίζεται ό,τι αυτοί απέκτησαν από δωρεά, κληρονομία ή κληροδοσία ή με διάθεση των αποκτημάτων από αυτές τις αιτίες. Επίσης, η αξίωση παραγράφεται εντός δύο ετών από την αμετάκλητη λύση του γάμου και συνεπώς η σχετική αγωγή θα πρέπει να γίνεται σχετικά γρήγορα. Τέλος, η σχετική αξίωση είναι προσωποπαγής και δεν κληρονομείται υπό την έννοια ότι ανήκει στον σύζυγο και δεν περιέρχεται λόγω κληρονομίας στους κληρονόμους του εκτός αν έχει αναγνωριστεί συμβατικά ή έχει ήδη ασκηθεί αγωγή. Τέλος, να σημειώσουμε ότι με το συμφωνητικό συναινετικού διαζυγίου κι ενόψει της επικείμενης λύσης του γάμου μπορεί να γίνει παραίτηση από την σχετική αξίωση για τον λόγο αυτό θα πρέπει κατά την σύνταξη του συμφωνητικού αυτού να ζητείται η νομική συμβουλή από τον δικηγόρο σας.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας οι περιουσιακές σχέσεις των συζύγων ρυθμίζονται πλήρως στον αστικό κώδικα, ο οποίος προβλέπει την προστασία του ασθενέστερου συζύγου. Το γραφείο μας ασχολείται επί σειρά ετών με υποθέσεις οικογενειακού δικαίου και έχει χειριστεί επιτυχώς πλειάδα υποθέσεων-αγωγών αποκτημάτων. Για κάθε σχετική απορία σας μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο 2105613729.
